شناسایی اصول نانوشته قانون اساسی به قلم دکتر حبیب نژاد
"قانون اساسی ،فیلی در تاریکی "
شاید اگر بخواهم با زبان تمثیل در خصوص "اصول نانوشته قانون اساسی"سخن بگویم بهتر است تا داستان "فیل اندر خانه ی تاریک بود" را که در مثنوی حضرت مولانا بیان گشته است ،به یاد آوریم.
فیلی در تاریکی قرار داشت و مردمی که فقط دست بر برخی از اندام های آن فیل می زدند و از باب آنکه "اندر آن تاریکی اش کف می بسود،"هر کسی از ظن خود یار "میگشت و به خیال خود به "حقیقت" می رسید.
حقوق اساسی و بهتر بگویم" قانون اساسی"به مثابه آن"فیل"در تاریکی می باشد.حقوقدانان معمولا برخی از جنبه های آشکار ، هویدا و ملموس این "پدیده "را مورد توجه قرار می دهند و نه "کُلِ"آن را .
بدون آگاهی از جنبه های ناپیدای قانون اساسی و بی علم به ابعاد ناملموس و البته بسیار مهم آن ،فهم ما از قانون اساسی مانند آن مردمی میشود که "همچنین هر یک به جزوی که رسید /فهم آن می کرد هرجا می شنید".
باید سرای" حقوق اساسی" کاملا روشن و نورانی گردد تا دانش پژوهان و کنشگران حوزه حقوق و سیاست، "تمام" قانون اساسی را مشاهده نمایند و در کناراصول پیدا و هویدای قانون اساسی ،"اصول نانوشته قانون اساسی "را محل توجه قرار دهند .
بدون شک عدم توجه به "عرف های اساسی"شناخت ما را از "قانون اساسی"شناختی ضعیف ،نحیف، ناصحیح و ناقص می کند و به دلیل آنکه " نیست کف را بر همه ی او دسترس"،برداشت های صرفمان از اصول نوشته شده و آشکاررا نباید برداشت کامل و جامع از قانون اساسی معرفی نمود.
اکنون وقت آن رسیده است تا نورافکن های تحقیق و پژوهش را بر روی قانون اساسی و مخصوصا "اصول نانوشته "آن روشن نماییم
زیرا "در کف هر کس اگر شمعی بُدی/اختلاف از گفتِشان بیرون شدی".
دکتر سید احمد حبیب نژاد
مدیر گروه حقوق عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران
